Ethereum’un Ölçeklenebilirlik Sorununun Çözümü Starknet mi?

Blok zinciri teknolojisi, işlem yapma ve verileri güvenli bir şekilde saklama şeklimizde devrim yarattı. Ancak ölçeklenebilirlik, blok zincirlerinin karşılaştığı en büyük zorluklardan biridir. Bir blok zinciri ağındaki kullanıcı ve işlemlerin sayısı arttıkça sistem daha yavaş ve daha pahalı hâle gelir. Bu ölçeklenebilirlik zorluğu, blok zinciri teknolojisinin çeşitli sektörlerde yaygın olarak benimsenmesini engellemektedir.

Bu makalede blok zincirinin ölçeklenebilirlik sorununu ele alan son teknoloji çözümü Starknet’i inceliyoruz. Starknet, Ethereum ağı üzerine inşa edilmiş, izne tabi olmayan merkeziyetsiz bir geçerlilik rollup’ıdır (zk-rollup, yani işlemleri toplayıp zincir dışında işleyen ve zincire özetleyen bir katman 2 çözümü).

Bir katman 2 çözümü olarak, Ethereum ekosistemine birlikte çalışabilme yeteneği ve güvenlik sağlarken, merkeziyetsiz uygulamaların (DApp) hesaplamalarında sınırsız ölçeklenebilirlik elde edilmesine olanak tanır. Starknet, mevcut en güvenli ve en ölçeklenebilir kriptografik kanıt sistemlerinden biri olan STARK (Scalable Transparent Argument of Knowledge) yani Ölçeklenebilir Şeffaf Bilgi Argümanı teknolojisinin gücünden yararlanır.

Starknet, STARK teknolojisini kullanarak işlemleri ve hesaplamaları doğrular; böylece tüm ağ düğümlerinin (node) her bir işlemi tek tek doğrulamasına gerek kalmaz. Bu yöntem, hesaplama yükünü önemli ölçüde azaltır ve blok zinciri ağının verimini artırır.

Geliştiriciler, Starknet sayesinde ölçeklenebilirlik sorunları konusunda endişelenmeden Ethereum üzerinde yüksek hesaplama gerektiren karmaşık uygulamalar oluşturabilir ve yayımlayabilirler. Starknet, merkeziyetsiz uygulamaların tam potansiyelini ortaya çıkarma ve blok zincirini ana akıma benimsetme konusunda önemli bir rol oynadığından, gelecek için umut verici görünüyor.

Starknet Nedir?

Starknet, Ethereum’u ölçeklendirmek ve ağ tıkanıklığını azaltmak için tasarlanmış gelişmiş bir 2. katman çözümüdür. Bunu başarmak için de veri güvenliğini, gizliliği ve ölçeklenebilirliği artıran sıfır bilgi kanıtı teknolojisi ürünü zk-STARK’ı kullanıyor. Geliştiriciler Starknet sayesinde, yüksek işlem ücretleri konusunda endişelenmeden veya uygulamalarının güvenliğinden ödün vermeden merkeziyetsiz bir ortamda yüksek performanslı akıllı sözleşmeler oluşturabilir ve çalıştırabilirler.

Starknet’in amacı, yüksek performanslı ve düşük işlem ücretleri gerektiren DApp’ler geliştirmek isteyenler için bir platform sağlamaktır. Starknet bu özelliği ile merkeziyetsiz finans (Decentralized Finance, DeFi), değiştirilemez token (Non-fungible Token, NFT) ve oyun (GameFi) sektörleri için oldukça kullanışlı hâle geliyor.

Starknet’in esnek ve gelişmiş özelliklere sahip olması sayesinde, geliştiriciler platformun Cairo programlama dilinden ve yüksek işlem hacminden yararlanarak yenilikçi ve kişiselleştirilebilir DApp’ler geliştirebilir.

Starknet’in arkasındaki ekip olan StarkWare, Ethereum için katman 2 blok zincirleri geliştirmeye odaklanmış İsrail merkezli bir şirkettir. StarkWare, Starknet’in yanı sıra merkeziyetsiz borsaların ölçeklenebilirliğini ve verimliliğini artırmaya yönelik StarkEx adında başka bir ürün daha geliştiriyor.

Starknet ekosistemi, toplam değerde ciddi bir artış ile önemli bir büyüme yaşadı. Bu büyüme, Starknet’in sunduğu avantajlara, ekosistem içinde geliştirilen yenilikçi projelere ve çözmeyi hedeflediği zorluklara bağlanabilir. Starknet gelişmeye devam ettikçe, Ethereum’un ölçeklenebilirlik ve işlevsellik sorunlarında devrim yapma potansiyeline sahiptir ve blok zinciri teknolojisinin diğer sektörlerde benimsenmesini sağlayacaktır.

Starknet’in Arkasındaki Teknoloji Nedir?

Starknet, 2. katman çözümü olarak ölçeklenebilirlik sağlamak için zk-STARK adı verilen gelişmiş teknoloji kullanır.

zk-STARK yani zero-knowledge Scalable Transparent Argument of Knowledge (Sıfır Bilgiyle Ölçeklenebilir Şeffaf Bilgi Argümanı), StarkWare tarafından geliştirilen kriptografik bir yeniliktir ve blok zincirlerindeki hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini korumada önemli bir rol oynar. zk-STARK’lar, blok zincirlerinin karmaşık hesaplamaları zincir dışına taşımasına ve bu hesaplamalar için kriptografik kanıtlar üreten tek bir STARK doğrulayıcıya devretmesine olanak tanır. Bu kanıtlar daha sonra, hesaplamaların doğruluğunu garanti altına almak için zincir üzerinde bir STARK doğrulayıcı tarafından doğrulanır.

StarkWare, zk-STARK’ları pratik hâle getirmek için, modern cebir ile saha testinden geçmiş hash işlevlerini birleştirmiştir. Şirket, yarı doğrusal PCP (Probabilistically Checkable Proof-Olasılıksal Olarak Kontrol Edilebilir Kanıt), IOP (Interactive Oracle Proof-Etkileşimli Oracle Kanıtı) ve FRI (Fast Reed-Solomon Interactive Oracle Proofs of Proximity-Hızlı Reed-Solomon Tabanlı Etkileşimli Yakınlık Kanıtı) gibi hızlı cebirsel kodlama protokolleri alanında önemli atılımlar attı.

Bu durum STARK ispatlayıcısını ve doğrulayıcısını, diğer kriptografik yapıları geride bırakarak sınıfının en hızlısı hâline getirdi. Bu teknoloji, daha az ve daha güvenli kriptografik varsayımlara dayanır ve kuantum saldırılara karşı güvenlidir. Ayrıca şeffaftır, yani kurulum sırasında riskli kriptografik ögeler kullanmaz ve gizli güvenlik açıkları yoktur.

Starknet, akıllı sözleşmelerin verimli ve uygun maliyetli bir şekilde işlenmesini sağlayan sağlam bir platform sunar. Bunu, her biri ekosistemde önemli bir rol oynayan farklı bileşenlerin birleşimiyle başarır.

Sözleşme Kaydı

Sözleşme kayıt defteri, Starknet’te oluşturulan tüm akıllı sözleşmelerin kaydını tutan bir sistemdir. Bu sistem, sözleşmelerin kapsamlı bir listesini tutarak onlara erişmeyi ve onlarla etkileşim kurmayı kolaylaştırır; çalışmak istediğiniz uygun sözleşmeyi bulmanıza yardımcı olan bir dizine benzer.

ZK Operatörü

ZK operatörü, ZK kanıtlarının şefi niteliğindedir; bu kanıtları işlemler için üretir ve gerçekleştirme yöneticisine gönderir. Ayrıca, bu kanıtları oluşturmak için kullanılan ve Merkle ağacı adı verilen özel bir veri yapısını yönetir. ZK operatörü, kanıtların doğru bir şekilde oluşturulmasını ve güvenilir olmasını sağlar.

Gerçekleştirme Yöneticisi

Gerçekleştirme yöneticisini Starknet orkestrasının sorumlusu olarak düşünebilirsiniz. Akıllı sözleşmeleri çalıştırır ve işlemleri yönetir; bir işlem gerçekleştiğinde, ağın durumunu buna göre günceller, her şeyin sorunsuz ve uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlar.

Doğrulayıcı

Doğrulayıcı, gerçeğin peşinde koşan bir dedektife benzer ve kullanıcılar tarafından oluşturulan sıfır bilgi (Zero-knowledge, ZK) kanıtlarını doğrulamakla görevlidir. Bu kanıtlar, çalıştırılan sözleşmelerin doğruluğunu ve bütünlüğünü korumak için gereklidir. Doğrulayıcı, kanıta girilen her şeyin meşru olup olmadığını kontrol ederek sözleşmenin koşullarının yerine getirilmesini sağlar.

Cairo Programlama Dili

Starknet, Cairo programlama dili kullanılarak geliştirilmiştir ve bu dil, kriptografik bir kanıt sistemi olan zk-STARK’lar için optimize edilmiştir. Cairo, geliştiricilerin karmaşık ve güvenli akıllı sözleşmeleri yazabilmesine olanak tanır. Ayrıca, geliştiricilerin sözleşmelerini Starknet ağına göndermeden önce yerel olarak test etmelerini mümkün kılarak, sağlamlık ve verimlilik garantisi veren bir çerçeve sunar.

Kanıt Doğrulama Fabrikası

Kanıt doğrulama fabrikası, gerekli durumlarda yeni doğrulayıcı üreten bir fabrika gibidir ve doğrulayıcıların yaşam döngülerini yönetmekten sorumludur. Diğer bir deyişle, doğrulama sürecinin verimli bir şekilde ilerlemesi için sistemde yeterli sayıda doğrulayıcı bulunmasını sağlamakla yükümlüdür.

Saklanması

Starknet, akıllı sözleşmelerin saklandığı ve verilerin temin edildiği bir depolama katmanına sahiptir. Bu depolama katmanı, verimli bir veri yapısı olan bir Merkle ağacını esas alır. Sözleşmelerle ilgili bilgilere hızlı ve kolay erişim sağlayarak akıllı sözleşme etkileşimlerini daha hızlı ve sorunsuz hâle getirir.

Ağ Geçidi

Ağ geçidi, Ethereum ile Starknet arasında bir köprü görevi görür; kullanıcıların Ethereum ağını kullanarak Starknet’e varlık göndermesine ve oradan varlık çekmesine olanak tanır. Bu köprü, kullanıcıların Starknet’in sunduğu avantajlardan yararlanmak için varlıklarını iki platform arasında kolayca transfer etmelerini mümkün kılar.

Starknet, en son kriptografik teknoloji olan zk-STARK’lar aracılığıyla ölçeklenebilirlik sağlar. Zk-STARK’lar, zincir dışı hesaplamaları ve zincir üstü doğrulamayı etkinleştirerek blok zincirindeki hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini sağlar. Starknet’in temelini oluşturan Cairo programlama dili, STARK kanıtlayıcısı ve STARK doğrulayıcısı gibi teknolojiler, gerçek kullanım ortamlarında zorlu koşullarda test edildi ve güvenilirliklerini ve verimliliklerini kanıtladı.

Starknet ve Ethereum Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Starknet’in Ethereum ağı üzerine inşa edilmiş bir 2. katman çözümü olması nedeniyle Starknet ve Ethereum yakın bir ilişkiye sahiptir. Bu entegrasyon, hem Ethereum kullanıcıları hem de geliştiriciler için çeşitli avantajlar sağlar.

Ethereum’un ana ağı şu anda saniyede yaklaşık 30 işlem gerçekleştirebilmektedir ve bu miktar, yüksek yoğunluk zamanlarında daha da düşebilmektedir. StarkWare’in STARK tabanlı 2. katman çözümünün gücünü kullanan Starknet, Ethereum’un ölçeklenebilirliğini önemli ölçüde artırır. Gas ücretlerini 100 ila 200 kat azaltarak işlemleri kullanıcılar için daha uygun hâle getirebilir.

Ayrıca, Ethereum’un kurucu ortağı Vitalik Buterin’e göre Starknet gibi rollup’ların kullanılmasıyla Ethereum üzerinde saniyede 100.000 işlem gerçekleştirmek mümkün olabilir.

Starknet geliştiricilerin yüksek performanslı ve DApp oluşturması ve dağıtması için verimli ve güvenli bir platform sağlar. Geliştiriciler, Starknet’in kriptografik kanıt için zk-STARK’lara güvenmesi ve

Cairo programlama diliyle uyumluluğu gibi özelliklerinden faydalanabilirler. Starknet kullanan geliştiriciler, Ethereum’un ana ağının zorluklarının üstesinden kolayca gelir ve DeFi protokolleri, NFT platformları, oyun uygulamaları ve daha fazlasını inşa etmek için yeni imkânlar yakalar.

Ethereum Vakfı ve kripto sektöründeki önde gelen yatırımcılar, Starknet’in Ethereum ile entegrasyonunu desteklemektedir. Bu destek, Starknet’in ve diğer 2. katman ölçeklendirme çözümlerinin Ethereum ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisinin kabul edildiğini göstermektedir. Ethereum gelişmeye ve genişlemeye devam ettikçe, Starknet gibi 2. katman çözümleri ağın ölçeklenebilirlik, yüksek verim ve daha düşük işlem maliyetleri vizyonuna ulaşmasında hayati öneme sahiptir.

Starknet’in Kripto Alanındaki Etkisi Nedir?

Starknet’in blok zinciri ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisi önemlidir. 2. katman çözümü olan Starknet, blok zinciri teknolojisinin yaygın olarak benimsenmesi için çok önemli olan ölçeklenebilirliği ve verimliliği sağlar. Starknet, Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarını ele alarak geliştiriciler, kullanıcılar ve işletmeler için yeni olanaklar sunar.

Öncelikle, Starknet DApp’lerin gelişimini önemli ölçüde etkileyebilir. Geliştiriciler, Starknet tarafından sağlanan yüksek performans ve düşük işlem ücretlerinden yararlanarak karmaşık ve yenilikçi DApp’ler oluşturabilirler.

Bu da DeFi, NFT ve oyun sektörlerindeki uygulamaların, bağlı bulundukları blok zincirinin sınırlamaları olmadan tam potansiyellerine ulaşabileceği anlamına gelir. Starknet, daha hızlı ve daha uygun maliyetli işlemlere olanak tanır, kullanıcı deneyimini geliştirir ve blok zinciri teknolojisini daha geniş bir kitle için erişilebilir hâle getirir.

Ayrıca, Starknet’in akıllı sözleşmeler üzerinde dönüştürücü bir etkisi olabilir; Starknet’te devreye alınan akıllı sözleşmeler, daha yüksek ölçeklenebilirlikten ve daha düşük gas ücretlerinden yararlanarak daha karmaşık hesaplamaların ve etkileşimlerin yürütülmesini sağlar. Bu durum, gelişmiş finansal araçlar, merkeziyetsiz borsalar, tedarik zinciri yönetim sistemleri ve yüksek hesaplama kabiliyeti gerektiren diğer kullanım durumları için de yeni olasılıkları ortaya çıkarır.

Geliştiriciler, dayanak blok zincirinin güvenliğinden ve uyumluluktan ödün vermeden güvenli ve ölçeklenebilir akıllı sözleşmeler oluşturabilirler. Bunun dışında, Starknet’in etkisi Ethereum’un da ötesine geçmektedir. 2. katman çözümü olarak, ölçeklenebilirliklerini ve performanslarını geliştirebileceği başka blok zincirleri tarafından benimsenme potansiyeline sahiptir.

Farklı ağlar yeteneklerini artırmak için Starknet’in teknolojisinden yararlanabildiği için, bu birlikte çalışabilirlik blok zinciri ekosisteminin genel büyüme ve gelişimine katkı sağlayabilir.

Starknet, ölçeklenebilirlik sorununu çözerek ve yüksek performanslı DApp ve akıllı sözleşme geliştirmek isteyenler için kullanışlı bir platform sağlayarak blok zinciri ekosisteminde kritik bir rol oynuyor. Gelişmiş kullanıcı deneyimi, düşük işlem maliyetleri ve çeşitli sektörlere genişletilmiş kullanım alanlarının etkisi yakın gelecekte görülebilir.

Blok zinciri teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, Starknet gibi çözümler yenilik yaratma, geniş kitlelerce benimsenme ve DApp’lerin tam potansiyelini ortaya çıkarma açısından önemli bir rol oynayacaktır.

Starknet ile İlgili Yenilikler

Starknet Vakfı, Starknet tokeninin (STRK) topluluğa ilk dağıtımı olan Starknet Provisions programını başlatıyor. İlk dağıtım turunun bir parçası olarak yaklaşık 1,3 milyon adrese 700 milyondan fazla STRK tahsis edilecek. Bu tokenler, topluluk dağıtımı için ayrılan 1,8 milyar STRK’lık daha geniş bir tahsisin parçası olan, Provisions programı için ayrılmış 900 milyon STRK’lık özel bir havuzdan çekilmektedir.

Token, Starknet ekosistemindeki işlem ücretleri, stake işlemleri ve yönetişim oylaması için kullanılacak. Bu dağıtım, Starknet ve StarkEx kullanıcılarını, Ethereum protokolüne katkıda bulunanları ve seçili açık kaynaklı projelerin geliştiricilerini kapsıyor.

STRK sahipleri dağıtım programının ardından Starknet’in evrimini etkileyecek olan yönetişim ve stake mekanizmalarına katılacaktır. Starknet Vakfı, özel indirimler ve programlar da dâhil olmak üzere topluluk inisiyatifleri için daha fazla STRK dağıtımı planlıyor.

Starknet Vakfı, topluluk etkileşiminin önemini ve dolandırıcılık faaliyetlerine karşı dikkatli olunması gerektiğini sürekli olarak vurgulamaktadır. Provisions programı, Starknet’in blok zinciri ekosisteminde merkeziyetsizliği ve katılımı teşvik etme hedefiyle uyumludur ve ağın büyümesine ve yönetişimine katkıda bulunur.

Son Sözler

Starknet, blok zinciri teknolojisinin ölçeklenebilirlik sorununu ele alan, Ethereum üzerine inşa edilmiş bir 2. katman çözümüdür. Yüksek performans, düşük işlem ücretleri ve gelişmiş kullanıcı deneyimi sunar. Starknet, zk-STARK’lardan yararlanarak, hesaplamaların bütünlüğünü ve gizliliğini korurken ağın verimini de artırır.

DApp’lerin ve akıllı sözleşmelerin geliştirilmesinde olarak devrim yaratarak, DeFi, NFT ve oyun sektörlerindeki karmaşık çözümlere destek olabilir. Starknet’in Ethereum ile entegrasyonu, Ethereum Vakfı’nın ve önde gelen yatırımcıların desteğine sahip olmasına ve blok zinciri ekosistemi üzerindeki potansiyel etkisini artırmasına katkı sağlar.

Cointelegraph, yakın zamanda Starknet’in Quantum Leap yükseltmesi hakkında bir haber yayımladı. Ethereum ana ağında 90 TPS’ye (saniye başına işlem) ulaşılmasını sağlayan bu çığır açan geliştirme, ağın hızını daha önce görülmemiş seviyelere taşıdı.

Blok zinciri topluluğu bu büyük yeniliği hevesle benimsedikçe, diğer projeler de Quantum Leap’in ulaştığı seviyelere ulaşmayı hedefleyerek sınırlarını zorlayacak ilhamlar alıyor.

Starknet’in etkisi Ethereum’un da ötesine geçiyor, çünkü diğer blok zincirleri ölçeklenebilirliği ve performansı artırmak için onu benimseyebilir. Genel olarak, Starknet yenilik yaratma, geniş kitlelerce benimsenme ve blok zinciri teknolojisinin tam potansiyelini ortaya çıkarma açısından önemli bir rol oynuyor.